Phương pháp Triz - Phần 0: 40 Nguyên tắc - thủ thuật sáng tạo cơ bản

Phạm vi ứng dụng TRIZ trong kinh doanh rất rộng. Tuy nhiên, tri thức lõi về kinh tế thị trường của đối tượng khởi nghiệp kinh doanh là: marketing, chiến lược cạnh tranh và nhân thuật.

I. GIỚI THIỆU

1. Tác giả

Đệ tử:

- Thưa đạo sĩ, hôm nay đệ tử muốn thỉnh giáo sư phụ ạ. Trước tiên, sư phụ có thể cho con biết ai là tác giả của phương pháp TRIZ ?

Đạo sĩ:

- Là giáo sư Genrich Saulovich Altshuller (1926-1998 sau Tây lịch) người gốc Do Thái bên xứ Bạch dương.

Ngài G.S. Altshuller tiên sinh. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Những người truyền bá phương pháp TRIZ vào làng ta là ai, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Thế hệ đầu tiên có giáo sư Phan Dũng ở miền Nam và kỹ sư Dương Xuân Bảo ở miền Bắc. Còn người truyền bá thứ cấp thì cả chục mạng trên khắp nẻo miền quê làng ta, tuy nhiên tập trung chủ yếu ở hai thành phố lớn nhất.

Đệ tử:

-  TRIZ viết tắt từ cái gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Viết tắt cụm từ Teoriya Resheniya Izobreatatelskikh Zadatch, phiên âm sang tiếng làng ta thành Lý thuyết giải các bài toán sáng chế.

Sáng tạo tạo nên sự khác biệt. (ảnh: nguồn internet)

2. 40 Nguyên tắc - thủ thuật sáng tạo

Đệ tử:

-  Phương pháp TRIZ định hướng tuy duy như thế nào, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- TRIZ đề ra 40 nguyên tắc hay thủ thuật. Các nhà sáng tạo cứ nhắm theo đó mà làm.

Bảng tra cứu 40 nguyên tắc/thủ thuật của TRIZ. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Các nguyên tắc/thủ thuật này ra đời đã bao lâu rồi, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Đã hơn một vòng hoa giáp 60 năm cuộc đời rồi! Vậy mà ở làng ta TRIZ chưa được phổ biến. Trong khi đó, TRIZ ở làng người đã đi xa dữ lắm.

Lịch sử phát triển của TRIZ. (ảnh: nguồn internet)

3. TRIZ với doanh nhân

Đệ tử:

-  Với tên gọi là Lý thuyết giải các bài toán sáng chế, điều đó có ý nghĩa gì đối với giới doanh nhân, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Nói thật thì mất lòng! TRIZ không có tác dụng mấy đối với giới doanh nhân, ít nhất là đối với cá nhân ta. Trong khi đó, binh pháp Tôn Tử lại có ý nghĩa thiết thực hơn nhiều.

Sự khác biệt trong tư duy. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

- So với phương pháp SCAMPER, phương pháp TRIZ có những đặc điểm gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Thứ nhất, TRIZ có đến những 40 nguyên tắc/thủ thuật nên mấy ai thèm nhớ cho đau đầu. Trong khi đó SCAMPER chỉ có 7 nguyên tắc nên dễ được lĩnh hội hơn nhiều. Mục đích của kinh doanh là lợi nhuận, sáng tạo chỉ là phương tiện. Doanh nhân thừa biết ứng xử như thế nào giữa mục đích và phương tiện cho phải phép.

- Thứ hai, TRIZ được phát triển cho mục đích sáng chế, vì vậy đối với doanh nhân có khá nhiều nguyên tắc trở nên vô dụng. Chẳng hạn, với một CEO cần gì phải quan tâm đến nguyên tắc số 38  (sử dụng chất oxy hóa mạnh), việc này là của mấy ông kỹ thuật.

- Thứ ba, Khi dịch tài liệu TRIZ sang tiếng Việt, một số thuật ngữ được phiên âm mang màu sắc kỹ thuật nên đánh mất tính triết học vốn dĩ rất cần thiết đối với giới doanh nhân. Chẳng hạn, nguyên tắc số 1 nguyên bản tiếng Anh là segmentation được phiên âm thành phân nhỏ. Tuy không sai, nhưng nếu phiên âm là chia để trị sẽ vươn tới một tầm tư duy cao hơn. Nói chung, với một tâm hồn kỹ thuật khi truyền bá phương pháp TRIZ cho giới doanh nhân sẽ có những hạn chế nhất định.

Đệ tử:

-  Vậy, fan hâm mộ của TRIZ là ai, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Là các nhà sáng chế! Những người này hầu hết ở trong các trường học, viện nghiên cứu và rải rác trong một số doanh nghiệp.

Đệ tử:

- So với thời đồ đá, khó khăn lớn nhất của các nhà sáng chế trong thời computer là gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Là thương mại hóa sản phẩm được họ sáng chế ra! Hãy cứ nhìn vào các tổ chức khoa học công nghệ trong các trường Đại học, các Viện nghiên cứu khắc rõ. Số đơn vị có thể tự chủ về tài chính hầu như không đáng kể. Nói cách khác, mặc dù có năng lực sáng chế nhưng chưa đủ năng lực để tồn tại trên thương trường!

Đệ tử:

- Có thể rút ra nhận định gì từ điều đó, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Điều đó càng làm sâu sắc thêm một qui luật của cuộc sống đó là: “chữ nghĩa và tiền bạc mấy khi chung đường chung lối”. Hãy tham khảo thêm các bài viết sau:

- Mô hình kinh tế tri thức Tú Xương

- Mô hình kinh tế tri thức Socrates

- Mô hình kinh tế tri thức Khoa gia

- Mô hình kinh tế tri thức Thương gia

- Thời cơ vàng của doanh nghiệp khoa học công nghệ trong trường đại học: link

Đệ tử:

- Bề tui không quan tâm ứng dụng TRIZ trong sáng chế công nghệ, chỉ quan tâm ứng dụng trong kinh doanh. Vậy, tiếp cận TRIZ như thế nào cho hợp lý, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Không phải TRIZ hoàn toàn vô nghĩa đối với giới doanh nhân. Tuy nhiên, cần biên soạn một bộ tài liệu về TRIZ theo hướng phục vụ giới kinh doanh, nhất là cho đối tượng khởi nghiệp kinh doanh.

Đệ tử:

- Trọng tâm ứng dụng TRIZ trong kinh doanh là gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Phạm vi ứng dụng TRIZ trong kinh doanh rất rộng. Tuy nhiên, tri thức lõi về kinh tế thị trường của đối tượng khởi nghiệp kinh doanh là: marketing, chiến lược cạnh tranh và nhân thuật. Hãy tham khảo bài viết Mô hình giáo dục sáng tạo khai sáng

Đệ tử:

- Thực trạng ứng dụng TRIZ trong kinh doanh trong thời computer có đặc điểm gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Ở làng ta, doanh số của ngành công nghiệp giảng dạy TRIZ mỗi năm ước khoảng vài tỉ đồng. Trong khi đó, doanh số của ngành công nghiệp tâm linh dự bói khoảng vài tỉ đô la. Rõ ràng, thu thập của giới thầy đồ giảng dạy TRIZ chỉ là epxilon so với thu nhập của giới thầy bói. Điều đó chứng tỏ, TRIZ chỉ là giải pháp cứu cánh cuối cùng còn giải pháp tâm linh dự bói vẫn là ưu tiên số một trong kinh doanh.

Đệ tử:

- Tại sao trong Khóa học Khai sáng Năng lực Sáng tạo, phương pháp SCAMPER được đi tiên phong còn phương pháp TRIZ thì lùi lại phía sau, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Tính ỳ tư duy là chướng ngại vật vô cùng to lớn và chây ì trên con đường sáng tạo, với TRIZ tác hại của tính ỳ tư duy lại càng nghiêm trọng hơn. Nếu không có cách giảm thiểu tính ỳ tư duy thì việc tiếp cận TRIZ sẽ trợt lớt và không mấy tác dụng. Vì vậy, phương pháp SCAMPER được chọn làm nền tảng chạy đà cho việc TRIZ đưa năng lực sáng tạo của học viên cất cánh vút bay.

 Tác hại của tính ỳ tư duy. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Phải chăng TRIZ là tất cả, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Chớ dại! Chớ dại! Em mới tất cả. Hãy lắng nghe bài hát Em là tất cả của nhạc sĩ Lam Phương qua tiếng hát nam ca sĩ Tuấn Vũ.

EM LÀ TẤT CẢ

Em ơi suốt đêm thao thức vì em

Vì lời giã từ lúc anh ra về

Rằng mai đây anh lại thăm

Ước nguyện trọn một đời

Là mình luôn luôn có đôi

Em ơi nhớ thương, thương nhớ cả đêm

Làm sao quên được phút giây êm đềm

Chờ mong sao cho trời sáng

Đúng giờ mình hẹn hò

Là đời quên hết sầu lo

ĐK:

Sao em ngồi lặng lẽ... để lòng anh tái tê

Hãy trả lời anh đi

Nghĩ gì mà đợi chờ

Nhiều lần chung ước mơ

Bên nhau ta cùng hứa... quên đi chuyện năm xưa

Em biết cho chăng em

Thương em, nhớ em. Tất cả là em!

Còn gì đẹp bằng lúc ta xum vầy

Cầu mong sao duyên đẹp đôi

Ước nguyện cả cuộc đời

Là được mãi mãi gần em!

Đệ tử:

-  Khi lĩnh hội được TRIZ, liệu có bảo đảm thành công, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Không! Sáng tạo và thành công là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Chẳng hạn, có một làng nọ trong khâu sản xuất cũng có vận dụng TRIZ. Tuy nhiên, khâu thị trường lại theo mô hình phong trào của tâm lý bầy đàn nên rốt cuộc không chóng thì chầy đều đi đến kết cục cung vượt cầu, bán chẳng ai mua, cho không ai lấy. TRIZ không và không bao giờ là chiếc đũa thần, có chăng chỉ là chiếc đũa mộc mà thôi!

Có TRIZ vẫn “chết” như thường. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Xin được bắt đầu phương pháp TRIZ, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Ok! Tuy nhiên, bắt đầu từ ngày mai!