Phương pháp TRIZ: Nguyên tắc 6: Vạn năng

Phương pháp luận sáng tạo giúp người ta nhanh chóng tìm ra con đường ngắn nhất để đạt được mục đích dựa trên các quy luật phát triển của tư duy và khoa học

Mục lục

1. Phát biểu nguyên tắc

2. Vận dụng nguyên tắc

      a. Khác biệt nhận thức giữa các thời đại

      b. Vạn năng trực tiếp và qua xử lý sơ bộ

      c. Cơ sở vận dụng nguyên tắc vạn năng

3. Hình ảnh gợi mở sáng tạo

NGUYÊN TẮC 6: VẠN NĂNG

1. Phát biểu nguyên tắc

Mỗi đối tượng (máy móc, đồ vật, con người, tổ chức, bộ phận,...) được gắn cho một mục đích sử dụng nào đó, tìm cách sử dụng đối tượng đó cho những mục đích khác xem sao.

Đệ tử:

-  Tư tưởng của nguyên tắc vạn năng, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Là quá trình đưa một đối tượng từ nhất năng (dùng cho một ứng dụng) thành nhị năng (dùng cho hai ứng dụng), tam năng (dùng cho ba ứng dụng),... Cứ có nhiều năng thì được xem như vạn năng, không nhất thiết 10.000 năng mới là vạn năng!

Đệ tử:

-  Cần ứng xử với nguyên tắc vạn năng như thế nào cho phải đạo, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Hãy vận dụng nguyên tắc vạn năng để phát sinh những ý tưởng mới. Còn những ý tưởng mới đó là sáng tạo hay tối tạo cần phải xem xét đánh giá. Nguyên tắc này không phải là một phép màu nhiệm cựa đâu trúng đó.

2. Vận dụng nguyên tắc

a. Khác biệt nhận thức giữa các thời đại

Đệ tử:

-  Xin cho một ví dụ minh họa, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Chẳng hạn, vào thời đồ sắt thiên hạ dùng rìu để cạo râu là chuyện thường ngày ở bộ lạc. Tuy nhiên, vào thời computer khi thấy ai dùng rìu để cao râu thì thiên hạ cho là hâm hoặc là sáng tạo.

-   Phương pháp sáng tạo ở đây chiếu theo phương pháp TRIZ là vận dụng nguyên tắc vạn năng (universality), còn chiếu theo phương pháp SCAMPER là vận dụng phép dùng cho mục đích khác (put).

Chuyện thường ngày trong thời đồ sắt. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Nếu dùng cỗ máy xuyên thời gian chuyển đến thời đồ đá một số máy tính thì họ sẽ dùng vào việc gì, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Với máy tính để bàn (desktop) họ sẽ tháo case ra để nướng tôm, còn với máy tính xách tay (laptop) họ dùng để cắt bánh kem.

Nướng tôm bằng case máy tính. (ảnh: nguồn internet)

Cắt bánh kem bằng laptop. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Thời đồ đá sử dụng máy tính vào mục đích gì sẽ là niềm đau chôn dấu đối với thời compute, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

- Họ dùng máy tính để hốt rác! Bằng chứng còn rành rành ra đây.

Hốt rác bằng laptop. (ảnh: nguồn internet)

Đệ tử:

-  Vậy thời đại nào thông minh hơn, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Thứ nhất, về mặt tạo ra sản phẩm thì thời computer thông minh hơn. Số lượng và chủng loại sản phẩm trong thời computer vượt xa mọi thời đại trước đó.

-  Thứ hai, về mặt sử dụng sản phẩm thì thời đồ đá, thời đồ sắt thông minh hơn nhiều. Họ không bị ràng buộc bởi tư duy nhất năng như trong thời computer. Nói cách khác, năng lực vận dụng nguyên tắc vạn năng của thời computer kém xa nhưng thời trước trong quá khứ.

b. Vạn năng trực tiếp và qua xử lý sơ bộ

Đệ tử:

-  Phải chăng mọi thứ đều có thể ứng dụng trực tiếp cho mục đích khác, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Nói chung, có cả tình huống ứng dụng trực tiếp và tình huống gián tiếp. Chẳng hạn, dùng trâu làm bảng ghi chép thuộc về tính huống trực tiếp, còn dùng chai nước để làm vòi phun thuộc về tính huống qua xử lý sơ bộ là đục lỗ trên thân chai.

-  Tình huống ứng dụng trực tiếp dễ nhận ra hơn so với tình huống qua xử lý. Tuy nhiên, tiềm năng ứng dụng của tình huống qua xử lý lớn hơn nhiều so với tình huống trực tiếp.

Vạn năng trực tiếp. (ảnh: nguồn internet)

Vạn năng sau khi xử lý sơ bộ. (ảnh: nguồn internet)

c. Cơ sở vận dụng nguyên tắc vạn năng

Đệ tử:

-  Ngoài yếu tố nhận thức về ứng dụng đối tượng của con người, dựa trên cơ sở nào để vận dụng nguyên tắc vạn năng, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Nói chung, đối tượng nào cũng những nguồn lực dự trữ chưa được khai thác, đây là cơ sở để vận dụng nguyên tắc vạn năng. Nguồn lực dự trữ của đối tượng có thể là: không gian, thời gian, năng lượng, vật liệu, quan hệ,...

Đệ tử:

-  Xin cho một ví dụ minh họa, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Vào thời đồ đá, các thầy đồ chỉ lên lớp mấy buổi trong một tuần. Nguồn lực dự trữ chưa được khai thác hết đó là thời gian. Vì vậy, không ít thầy đồ đã dùng thời gian dự trữ hành nghề chích thuốc heo. Khi ấy, thầy đồ đã trở nên vạn năng vừa là thầy đồ vừa là thầy lang thú.

Sử dụng nguồn lực dự trữ cho mục đích khác. (ảnh: nguồn internet)

Sử dụng nguồn lực dự trữ cho mục đích khác. (ảnh: nguồn internet)

3. Hình ảnh gợi mở sáng tạo

Đệ tử:

-  Bề tui muốn rèn luyện tư duy về nguyên tắc vạn năng, thưa ngài tiên sinh?

Đạo sĩ:

-  Xem và suy ngẫm về các hình ảnh sau, hãy tìm cho ra một phương diện vạn năng nào đó trong mỗi hình ảnh.

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)

Rèn luyện tư duy vạn năng. (ảnh: nguồn internet)